Iedereen krijgt tijdens zijn leven te maken met het verlies van een dierbare, van een partner, ouders, broer of zus, of zelf van je eigen kind. Het zet je zo vertrouwde wereld op de kop en je leven verandert in een nachtmerrie. Als je een dierbare verliest is dat een ingrijpende gebeurtenis. Je belandt in een rouwproces en weet niet met het verlies en verdriet om te gaan. Gemengde gevoelens maken zich over je meester. Verdriet, ongeloof, boosheid en soms ook schuldgevoelens. Hoe ga je daar mee om? Niet iedereen in je naaste omgeving heeft er begrip voor, en soms zijn mensen ook terughoudend, omdat ze niet weten hoe ze jou moeten benaderen. Over het algemeen kunnen rouwenden met hun verdriet bij hun kinderen, naaste familie of goede vrienden terecht. Ofschoon, niemand is in staat om het verdriet bij iemand weg te nemen, maar een luisterend oor is heel belangrijk. Het lucht op als iemand naar je verhaal luistert en er begrip voor heeft. Je zit midden in een rouwverwerkingsproces en moet er doorheen. Het rouwverwerkingsproces en de tijdsduur ervan, is voor iedere persoon verschillend. De duur van een rouwproces varieert van persoon tot persoon en van verlies tot verlies. Ondanks het verdriet zal iedere rouwende aan dit proces zelf moeten werken; rouwen is een natuurlijke reactie op verlies. Je zult de overledene en de relatie nooit vergeten, maar je leert zijn of haar dood en je verlies noodgedwongen te accepteren en je komt tot het besef dat je door moet gaan.
Het rouwproces doorloopt vaak verschillende fases:
De verstandelijke en emotionele erkenning van het verlies:
Je beseft het verlies is echt. Je bent verdoofd, leeft in een roes en de eerste reactie is de ontkenning, verdringing en boosheid. Pas als je verstandelijk je verlies erkent en je het verdriet toelaat, kun je er aan gaan werken. De verstandelijke erkenning is gewoon noodzakelijk om verder te kunnen gaan met je leven. Het lijkt allemaal vanzelfsprekend, maar in de praktijk valt het niet mee om het verlies wat je geleden hebt te accepteren. Dit verschilt van persoon tot persoon. En iedereen gaat ook anders met zijn verdriet om, de ene raakt niet uitgepraat over zijn dierbare overledene, terwijl de ander zich opsluit in zijn verdriet en gevoelens. In beiden gevallen zal het rouwproces anders worden beleefd.
De verwerking van emotionele en problematische gevoelens:
Er ontstaan veel gevoelen die vragen oproepen bij jezelf. Heb ik het wel goed gedaan? Had ik anders moeten handelen? Had het overlijden van mijn dierbare voorkomen kunnen worden? Ben ik vergevingsgezind geweest? Juist het onderhandelen en vechten met jezelf, maakt het rouwproces zo zwaar. Je beseft dat je er soms alleen voor staat en ondervindt moeilijkheden in allerlei opzicht, wat vaak leidt tot depressies, lusteloosheid, of juist andersom, vluchten in je werk of andere activiteiten. Door meer bewust te worden waarom je je zo voelt, en hoe je je voelt, kun je verder komen. Je krijgt een beter inzicht in jezelf waardoor verwerking van je problematische gevoelen mogelijk wordt.
Het opnemen van de nieuwe levenssituatie:
Toch komt het moment dat je inziet dat je niet de enige bent die een verlies heeft geleden. Je beseft dat ieder kracht naar kruis krijgt. Omdat mensen nu eenmaal verschillend zijn, zal de ene sneller de nieuwe levenssituatie opnemen dan de ander. Het creatief bezig zijn, vrijwilligerswerk gaan doen, of je bij een vereniging aansluiten zal op de duur je het gevoel geven dat het leven, ondanks al het verdriet, toch zinvol is. Je hebt je verlies in zekere zin aanvaard en dit geef je de mogelijkheid om verder te gaan.
Dit alles is echter theoretisch gezien, in de praktijk loopt het vaak anders. Iedere rouwende ervaart en beleeft het rouwproces op zijn of haar manier. Toch zijn er enkele richtlijnen en hulpmiddelen om het rouwproces en je verdriet te verlichten, maar dit hangt van de persoon zelf af.
Als je het vermogen hebt om je verdriet en pijn om te smeden, of in iedere geval een belangrijk deel ervan, kun je je verdriet en pijn een nieuwe inhoud geven. Het vermogen om een deel van je verdriet en pijn om te smeden en iets nieuws te scheppen kan iets aan je leven toe voegen. Dit kan iets heel eenvoudigs zijn zoals: een dagboek er op na houden, een relatie met lotgenoten, schilderen, muziek, een vereniging of een vrijwilligersactiviteit.
Dan is er ook nog het vermogen, het verlangen en het besluit om dingen te doen die bijdragen aan het voorkomen of verminderen bij andere mensen van de emotionele pijn, die jezelf hebt ervaren of nog ervaart. Je levert een bijdrage aan anderen voorbij je eigen verdriet en pijn. Het helpt je om niet in zelfmedelijden te verzinken. De pijn wordt dan als het ware een oplosmiddel. Maar het blijft tegelijkertijd belangrijk om stil te staan bij je eigen rouw, verdriet en pijn. Sta bewust stil bij je verdriet en geef er aandacht aan, of vraag aandacht. Stop op andere tijden bewust om aandacht aan je verdriet te geven en gun jezelf momenten of tijd voor aangename dingen.
Huil om je pijn en verlies maar breng jezelf er ook toe om te (glim)lachen.
Blijf niet altijd thuis zitten, breng tijd met je kinderen, familie en vrienden door, geniet van de mensen van wie je houd, luister naar muziek. Bid, lees, werk, huil, lach, zing.
Het is begrijpelijk dat wie een verlies heeft geleden vaak behoefte heeft aan een goed gesprek. Rouwenden zitten vaak vol met vragen: wat moet ik met de kleren van de overledene? Is het normaal dat ik tegen zijn of haar foto praat? Wat te doen met sieraden en andere waardevolle, emotionele spullen? Hoe moet ik nu verder? Heeft mijn leven nog zin? Waar komen mijn lichamelijke klachten vandaan? Had God dit overlijden niet kunnen voorkomen? Buiten alle emotionele vragen en gevoelens zijn er ook nog de praktische vragen. Ieder rouwende moet tijdens zijn rouwproces ontdekken hoe zinvol zijn of haar leven nog is.
Voor mensen die hun situatie vanuit een religieuze visie bekijken, kunnen dergelijke ervaringen religieus geladen zijn. De diepere bewustwording van het verlies kan hen dan pijnlijk bewust maken van de eindigheid van de door God geschapen werkelijkheid. De gelovige die de gevoelens van het verdriet toelaat, wordt voor religieuze vragen gesteld, die hem dwingen zichzelf te onderzoeken. Het doorleefde rouwproces kan de rouwende daarom ook als gelovige meer tot zichzelf brengen. De gelovige zal juist door het geloof de kracht vinden om door te gaan.
Gedurende het hele jaar wordt de rouwende geconfronteerd met speciale dagen die het rouwproces een extra dimensie geven: De overlijdensdatum-huwelijksdag-verjaardag-Kerstmis-Pasen.
Helaas moeten we constateren dat de rouwende, die zulke zware taken heeft te verrichten in de verwerking van zijn verlies, vaak van zijn omgeving bijna geen aandacht of hulp ondervindt.
Zoekt U iemand die naar Uw verhaal luistert, iemand die begrip heeft voor de situatie waarin U zich bevindt?
In onze parochie Roermond-Oost is het Nabestaanden-comité graag bereid om naar U te luisteren en om met U te praten. Met hun contactpersoon, Peter Verboeket, kunt U altijd een afspraak maken voor een gesprek (tel.32.44.31)
Daarnaast is er nu ook een nieuwe manier om het verlies met een ander te delen. ´Leven met verlies´ wil U de kans geven ook langs digitale weg over Uw verlies te communiceren. U kunt Uw vragen of gedachten per telefoon of per e-mail aan Toos Benjamin voorleggen, die dus ook langs deze weg heel persoonlijk U nabij wil zijn (06.40.35.99.93 of: toosbenjamin@kpnplanet.nl. ). Hebt U behoefte aan een gesprek of contact via e-mail, telefoon of per brief, schroom niet en neem contact met ons op.
Vergeet de mooie dagen niet
Als je moe bent.
Als je overhoop ligt met je gevoelens.
Als je geen raad meer weet
En je ongelukkig voelt.
Denk dan even terug aan de mooie dagen,
Dat je lachte en danste als een kind zonder zorgen.
Vergeet de mooie dagen niet,
Als de horizon, zover je kunt kijken, donker blijft
Zonder een teken van licht.
Als je hart vol verdriet is en misschien vol bitterheid,
Als schijnbaar alle hoop op nieuwe vreugde en geluk
Verdwenen is.
Zoek dan zorgvuldig in je herinneringen,
Ik vraag het je, de mooie dagen.
De dagen dat alles goed was, geen wolkje aan de hemel:
Toen er iemand bij je was bij wie je je thuis voelde,
toen je enthousiast kon zijn over die ander,
die je nu te vroeg verlaten heeft.
Vergeet de mooie dagen niet,
Want als je ze vergeet komen ze nooit meer terug.
Neem jezelf opnieuw in handen,
Vul je hoofd met nieuwe gedachten
En blijf deelnemen aan dat
Riskante, maar o zo waardevolle leven.